سرطان مری (که esophageal cancer نیز نامیده میشود) زمانی شروع میشود که سلولهای پوشش مری شروع به رشد خارج از کنترل میکنند. سلولها تقریباً در هر قسمت از بدن میتوانند به سرطان تبدیل شوند و به سایر قسمتهای بدن گسترش یابند. برای درک سرطان مری، دانستن ساختار و عملکرد طبیعی مری به شما کمک میکند.
مری یا (esophagus):
مری یک لوله توخالی و عضلانی است که گلو را به معده متصل میکند. پشت نای (windpipe) و جلوی ستون فقرات قرار دارد. در بزرگسالان، مری معمولاً بین 10 تا 13 اینچ (25 تا 33 سانتی متر) طول دارد و در کوچک ترین نقطه آن حدود سه چهارم اینچ (2 سانتی متر) عرض دارد. در دهانه بالایی مری یک حلقه عضلانی خاص (به نام اسفنکتر فوقانی مری) وجود دارد که وقتی احساس میکند غذا یا مایعی به سمت مری میآید، شل میشود تا مری باز شود. هنگام قورت دادن، غذا و مایعات از داخل مری (به نام لومن) عبور میکنند تا به معده برسند. قسمت تحتانی مری که به معده متصل میشود، اتصال معده به مری (GE یا gastroesophageal) نامیده میشود. حلقه خاصی از ماهیچه در نزدیکی محل اتصال GE به نام اسفنکتر تحتانی مری، حرکت غذا از مری به معده را کنترل میکند. این ناحیه بین وعدههای غذایی بسته میشود تا اسید معده و شیرههای گوارشی از مری خارج نشود.سرطان مری میتواند در هر نقطه از مری شروع شود. این سرطان از لایه داخلی دیواره مری شروع میشود و از طریق لایههای دیگر به سمت بیرون رشد میکند.
دیواره مری:
دیواره مری چندین لایه دارد:
مخاط (Mucosa): این لایه داخل مری را میپوشاند و دارای 3 قسمت است:
• اپیتلیوم (epithelium) داخلی ترین پوشش مری است و به طور معمول از سلولهای صاف و نازک به نام سلولهای سنگفرشی (squamous cells) تشکیل شده است. بیشتر سرطانهای مری از اینجا شروع میشود.
• لامینا پروپریا (lamina propria) یک لایه نازک از بافت همبند درست زیر اپیتلیوم است.
• مخاط عضلانی (muscularis mucosa) یک لایه بسیار نازک از عضله در زیر لامینا پروپریا است.
زیر مخاط (Submucosa): این لایه ای از بافت همبند درست زیر مخاط قرار دارد که حاوی رگهای خونی و اعصاب است. در برخی از قسمتهای مری، این لایه شامل غدد ترشح کننده مخاط نیز میشود.
Muscularis propria: این لایه یک لایه ضخیم از ماهیچه در زیر مخاط است. این ماهیچه به روشی هماهنگ منقبض میشود تا غذا را به سمت پایین مری از گلو به معده فشار دهد.
Adventitia: این لایه خارجی ترین لایه مری است و توسط بافت همبند تشکیل میشود.
انواع سرطان مری:
2 نوع اصلی سرطان مری بر اساس نوع سلولی که در آن شروع میشود وجود دارد:
سرطان سلول سنگفرشی (Squamous cell carcinoma):
لایه داخلی مری (مخاط) به طور معمول با سلولهای سنگفرشی پوشیده شده است. سرطانی که در این سلولها شروع میشود، کارسینوم سلول سنگفرشی نامیده میشود. این نوع سرطان میتواند در هر جایی از مری رخ دهد اما بیشتر در ناحیه گردن (مری گردنی یا cervical esophagus) و در دو سوم بالای حفره قفسه سینه (قسمت بالایی و میانی مری قفسه سینه) شایع است. کارسینوم سلول سنگفرشی در گذشته شایع ترین نوع سرطان مری در ایالات متحده بود. این آمار در طول زمان تغییر کرده است و اکنون کمتر از 30 درصد از سرطانهای مری در این کشور را تشکیل میدهد.
آدنوکارسینوم (Adenocarcinoma):
سرطانهایی که از سلولهای غددی (سلولهایی که مخاط را میسازند) شروع میشوند، آدنوکارسینوم نامیده میشوند. آدنوکارسینوما اغلب در یک سوم تحتانی مری (در قسمت پایینی مری قفسه سینه) یافت میشوند. در برخی شرایط مانند مری بارت (Barrett’s esophagus)، سلولهای غده ای شروع به جایگزینی سلولهای سنگفرشی در قسمت تحتانی مری میکنند و این ممکن است به آدنوکارسینوم منجر شود.
تومورهای اتصال معده به مری (Gastroesophageal یا GE):
آدنوکارسینومهایی که از ناحیهای که مری به معده میپیوندد شروع میشوند (محل اتصال GE که حدود 2 اینچ (5 سانتی متر) اول معده را شامل میشود)، تمایل دارند مانند سرطانهای مری رفتار کنند و مانند آنها نیز درمان میشوند.
سرطانهای نادر در مری:
انواع دیگر سرطان نیز میتوانند از مری شروع شوند، از جمله لنفوم (lymphomas)، ملانوم (melanomas) و سارکوم (sarcomas). اما این سرطانها نادر هستند و در اینجا بیشتر مورد بحث قرار نمیگیرند.
آمار کلیدی برای سرطان مری:
برآوردهای انجمن سرطان آمریکا برای سرطان مری در ایالات متحده برای سال 2022 عبارتند از:
• حدود 20640 مورد جدید ابتلا به سرطان مری تشخیص داده شده است (16510 مورد در مردان و 4130 مورد در زنان)
• حدود 16410 مرگ ناشی از سرطان مری (13250 مورد در مردان و 3160 مورد در زنان)
سرطان مری در مردان بیشتر از زنان رخ میدهد. خطر ابتلا به سرطان مری در طول زندگی در ایالات متحده حدود 1 در 125 در مردان و حدود 1 در 417 در زنان است. (برای آشنایی با عواملی که میتوانند بر این شانسها تأثیر بگذارند، به مبحث عوامل خطرزا سرطان مری در ادامه مراجعه کنید.) به طور کلی، میزان سرطان مری در ایالات متحده برای سالهای متمادی نسبتاً ثابت بوده است اما در دهه گذشته اندکی کاهش یافته است. این سرطان در سفید پوستان بیشتر دیده میشود.
آدنوکارسینوم شایع ترین نوع سرطان مری در میان سفید پوستان است، در حالی که کارسینوم سلول سنگفرشی در آمریکاییهای آفریقایی تبار شایع تر است. سرخ پوستان آمریکا/ بومیان آلاسکا و اسپانیایی تبارها نرخ کمتری در ابتلا به سرطان مری دارند و به دنبال آن آسیاییها/ ساکنان جزایر اقیانوس آرام قرار دارند. سرطان مری حدود 1 درصد از کل سرطانهای تشخیص داده شده در ایالات متحده را تشکیل میدهد اما در برخی دیگر از نقاط جهان مانند ایران، شمال چین، هند و جنوب آفریقا شایع تر است.
اگرچه بسیاری از افراد مبتلا به سرطان مری به دلیل ابتلا به این بیماری میمیرند اما روند درمان بهبود یافته و میزان بقا و زنده مانی بیماران بهتر شده است. در طول دهه 1960 و 1970، تنها حدود 5 درصد از بیماران حداقل 5 سال پس از تشخیص زنده میماندند. اکنون حدود 20 درصد از بیماران حداقل 5 سال پس از تشخیص زنده میمانند. این تعداد شامل بیماران مبتلا به تمامی مراحل سرطان مری است. میزان بقای افراد مبتلا به سرطان در مراحل اولیه بالاتر است.
علائم و نشانههای سرطان مری:
اکثر افراد مبتلا به سرطان مری به دلیل داشتن علائم تشخیص داده میشوند. به ندرت پیش میآید که افراد بدون علائم به این سرطان مبتلا شوند. هنگامی که این اتفاق میافتد، سرطان معمولاً به طور تصادفی به دلیل آزمایشات انجام شده برای سایر مشکلات پزشکی پیدا میشود. متأسفانه، بیشتر سرطانهای مری تا زمانی که به مرحله پیشرفته نرسند، یعنی زمانی که درمان آنها سخت تر است، علائمی را ایجاد نمیکنند. شایع ترین علائم سرطان مری عبارتند از:
* مشکل در بلعیدن
* درد قفسه سینه
* کاهش وزن
* گرفتگی صدا
* سرفه مزمن
* استفراغ
* درد استخوان (اگر سرطان به استخوان گسترش یافته باشد)
* خونریزی به داخل مری. این خون سپس از دستگاه گوارش عبور میکند که ممکن است مدفوع را سیاه کند. با گذشت زمان، این از دست دادن خون میتواند منجر به کم خونی (سطح پایین گلبولهای قرمز خون) شود که باعث میشود فرد احساس خستگی کند.
داشتن یک یا چند علامت به معنای ابتلا به سرطان مری نیست. در واقع، بسیاری از این علائم به احتمال زیاد ناشی از وجود شرایط دیگر هستند. با این حال، اگر هر یک از این علائم، به خصوص مشکل در بلع را دارید، مهم است که آنها را توسط پزشک بررسی کنید تا در صورت نیاز بتوان علت را پیدا کرده و آن را درمان کرد. مشکل در بلع، شایع ترین علامت سرطان مری مشکل در بلع است (به نام دیسفاژی یا dysphagia). ممکن است احساس کنید که غذا در گلو یا سینه گیر کرده است و حتی میتواند باعث خفگی فرد به واسطه غذای خود شود. هنگامی که این عارضه شروع میشود، اغلب خفیف است و سپس به مرور زمان با رشد سرطان و کوچکتر شدن دهانه داخل مری بدتر میشود. هنگامی که بلع سخت تر میشود، افراد اغلب بدون اینکه متوجه شوند رژیم غذایی و عادات غذایی خود را تغییر میدهند. لقمههای کوچکتری میگیرند و غذای خود را با دقت و آهسته تر میجوند. با بزرگتر شدن سرطان، مشکل میتواند بدتر شود. سپس افراد ممکن است شروع به خوردن غذاهای نرم تری کنند که راحت تر از مری عبور کند. آنها ممکن است از خوردن نان و گوشت اجتناب کنند زیرا این غذاها معمولاً در مری گیر میکنند. مشکل در بلع حتی ممکن است به حدی بدتر شود که برخی از افراد به طور کامل مصرف غذای جامد را متوقف کرده و به رژیم غذایی مایع روی بیاورند. اگر سرطان به رشد خود ادامه دهد، در برخی مواقع حتی مایعات نیز ممکن است به سختی بلعیده شوند. برای کمک به عبور غذا از مری، بدن بزاق بیشتری تولید میکند. این باعث میشود که برخی از افراد از وجود مقدار زیادی مخاط غلیظ یا بزاق (خلط) شکایت کنند.
گاهی اوقات، افراد درد یا ناراحتی در قسمت میانی قفسه سینه خود دارند. برخی افراد احساس فشار یا سوزش در قفسه سینه میکنند. این علائم اغلب به دلیل مشکلاتی غیر از سرطان، مانند سوزش سر دل ایجاد میشوند، بنابراین به ندرت به عنوان سیگنالی مبنی بر ابتلای فرد به سرطان دیده میشوند. اگر سرطان به اندازه کافی بزرگ باشد که عبور غذا از مری را محدود کند، بلع ممکن است دردناک شود. اصطلاح پزشکی برای بلع دردناک ادینوفاژیا (odynophagia) است. درد ممکن است چند ثانیه پس از بلع احساس شود زیرا غذا یا مایع به تومور میرسد و در اطراف آن به مشکل میخورد.
بسیاری از افراد مبتلا به سرطان مری بدون تلاش وزن کم میکنند. این حالت به این دلیل اتفاق میافتد که مشکلات بلع آنها باعث میشود که به اندازه کافی برای حفظ وزن خود غذا نخورند. سرطان همچنین ممکن است اشتهای آنها را کاهش و متابولیسم آنها را افزایش دهد.
چه چیزی باعث سرطان مری میشود؟
ما هنوز دقیقاً نمیدانیم که چه چیزی باعث بروز بیشتر سرطانهای مری میشود. با این حال، عوامل خطرزا خاصی وجود دارد که احتمال ابتلا به سرطان مری را بیشتر میکند. دانشمندان بر این باورند که برخی از عوامل خطرزا مانند استفاده از تنباکو یا الکل، ممکن است با آسیب رساندن به DNA در سلولهایی که داخل مری را پوشانده اند، باعث ایجاد سرطان مری شوند. تحریک طولانی مدت پوشش مری مانند رفلاکس، مری بارت، آشالازی (achalasia)، سندرم پلامر-وینسون (Plummer-Vinson syndrome) یا زخم ناشی از بلعیدن نیز ممکن است منجر به آسیب DNA شود. سرطان در اثر تغییر در DNA درون سلولهای ما ایجاد میشود. DNA ماده شیمیایی در هر یک از سلولهای ما است که ژنهای ما را میسازد و عملکرد سلولهای ما را کنترل میکند. ما معمولا شبیه والدین خود هستیم زیرا آنها منبع DNA ما هستند. اما DNA بر چیزی بیشتر از ظاهر ما تأثیر میگذارد. برخی از ژنها زمان رشد سلولها، تقسیم به سلولهای جدید و مرگ را کنترل میکنند.
• ژنهای خاصی که به رشد، تقسیم و زنده ماندن سلولها کمک میکنند، انکوژن (oncogenes) نامیده میشوند.
• ژنهایی که به کنترل تقسیم سلولی کمک میکنند یا باعث مرگ سلولها در زمان مناسب میشوند، ژنهای سرکوب کننده تومور (tumor suppressor genes) نامیده میشوند.
سرطانها میتوانند به دلیل جهشهای DNA (تغییرات) ایجاد شوند که انکوژنها را فعال میکنند یا ژنهای سرکوب کننده تومور را خاموش میکنند. این اتفاق منجر به رشد خارج از کنترل سلولها میشود. تغییرات در بسیاری از ژنهای مختلف معمولا برای ایجاد سرطان مری لازم است. DNA سلولهای سرطانی مری اغلب تغییراتی را در ژنهای مختلف نشان میدهد. با این حال، مشخص نیست که آیا تغییرات ژنی خاصی وجود دارد که در همه (یا اکثر) سرطانهای مری یافت میشود یا خیر.
جهشهای ژنی ارثی:
برخی از جهشهای DNA میتوانند در خانوادهها منتقل شوند و در تمام سلولهای فرد نیز یافت میشوند. به این جهشها، جهشهای ارثی میگویند. تعداد بسیار کمی از سرطانهای مری به دلیل جهشهای ژنی ارثی ایجاد میشوند. برخی از این تغییرات DNA و اثرات آنها بر رشد سلولها کشف شده و در حال بررسی بیشتر است. مثلا:
• تایلوزیس (Tylosis) همراه با سرطان مری (گاهی اوقات سندرم هاول-ایوانز نامیده میشود) به دلیل تغییرات ارثی در ژن RHBDF2 ایجاد میشود. افرادی که تغییراتی در این ژن دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به نوع سلول سنگفرشی سرطان مری هستند.
• سندرم بلوم (Bloom syndrome) به دلیل تغییرات در ژن BLM ایجاد میشود. ژن BLM در ساخت پروتئینی که DNA را با تقسیم سلولی تثبیت میکند، مهم است. بدون این پروتئین، DNA میتواند آسیب ببیند که همین امر میتواند منجر به سرطان شود. افراد مبتلا به سندرم بلوم در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی مری و همچنین AML، ALL و سایر سرطانهای مرتبط با سیستم لنفاوی هستند. برای بروز این سندرم، یک ژن غیر طبیعی معمولا از هر دو والدین به ارث میرسد، نه فقط از یکی.
• کم خونی فانکونی (Fanconi anemia) یک سندرم نادر است که شامل ژنهای غیر طبیعی است که نمیتوانند DNA آسیب دیده را ترمیم کنند. جهش (تغییرات) در برخی از ژنهای FANC میتواند منجر به افزایش خطر ابتلا به بسیاری از سرطانها از جمله AML و سرطان سلول سنگفرشی مری شود.
• مری بارت خانوادگی (Familial Barrett’s Esophagus) سندرمی است که شامل خانوادههایی با مری بارت و آدنوکارسینوم مری و اتصال GE میشود. ژنهای دقیق مرتبط با این موضوع هنوز در حال بررسی هستند.
آزمایشهای ژنتیکی ویژه میتوانند برخی از جهشهای ژنی مرتبط با این سندرمهای ارثی را پیدا کنند. اگر سابقه خانوادگی سرطان مری یا سایر علائم مرتبط با این سندرمها دارید، ممکن است بخواهید از پزشک خود در مورد مشاوره ژنتیک و آزمایش ژنتیک سوال بپرسید. انجمن سرطان آمریکا توصیه میکند قبل از انجام هر گونه آزمایش ژنتیکی، در مورد این آزمایش ژنتیک با یک متخصص ژنتیک سرطان خبره صحبت کنید.
جهشهای ژنی اکتسابی:
یشتر جهشهای ژنی که منجر به سرطان میشوند، جهشهای اکتسابی هستند. آنها در طول زندگی فرد اتفاق میافتند و به فرزندانشان منتقل نمیشوند. در بیشتر موارد سرطان مری، جهشهای DNA که منجر به سرطان میشوند، در طول زندگی فرد به دست میآیند تا اینکه ارثی باشند. برخی از عوامل خطرزا، مانند مصرف دخانیات و الکل، احتمالاً در ایجاد این جهشهای اکتسابی نقش دارند اما تاکنون مشخص نشده است که چه چیزی باعث بروز بیشتر آنها میشود.
عوامل خطرزا سرطان مری:
عامل خطرزا هر چیزی است که شانس ابتلا به بیماری مانند سرطان را افزایش دهد. سرطانهای مختلف عوامل خطرزا متفاوتی دارند. برخی از عوامل خطرزا مانند سیگار کشیدن را میتوان تغییر داد. سایر موارد، مانند سن یا سابقه خانوادگی فرد، قابل تغییر نیستند. دانشمندان چندین عامل را یافته اند که میتواند بر خطر ابتلا به سرطان مری تأثیر بگذارد. برخی احتمال بیشتری برای افزایش خطر ابتلا به آدنوکارسینوم مری و برخی دیگر برای کارسینوم سلول سنگفرشی مری دارند. اما داشتن یک عامل خطرزا یا حتی تعداد زیادی از آنها به این معنی نیست که شما به سرطان مری مبتلا خواهید شد. برخی از افرادی که به این بیماری مبتلا میشوند ممکن است هیچ عامل خطرزا شناخته شدهای نداشته باشند.
سن: احتمال ابتلا به سرطان مری با افزایش سن افزایش مییابد. کمتر از 15 درصد موارد ابتلا به این بیماری در افراد کمتر از 55 سال مشاهده میشود.
جنسیت: مردان بیشتر از زنان به سرطان مری مبتلا میشوند
تنباکو و الکل: استفاده از محصولات تنباکو، از جمله سیگار، سیگار برگ، پیپ و تنباکوی جویدنی، یک عامل خطرزا بزرگ برای سرطان مری است. هر چه فرد بیشتر از تنباکو استفاده کند و مدت زمان بیشتری از این ماده مصرف کند، خطر ابتلا به سرطان در وی بیشتر میشود. فردی که روزانه یک پاکت سیگار یا بیشتر میکشد، حداقل دو برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری احتمال ابتلا به آدنوکارسینوم مری را دارد و اگر مصرف تنباکو متوقف شود، این خطر از بین نمیرود. این ارتباط با سرطان سلول سنگفرشی مری حتی قوی تر است اما این خطر برای افرادی که دخانیات را ترک میکنند کاهش مییابد. نوشیدن الکل نیز خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش میدهد. هرچه افراد الکل بیشتری بنوشند، احتمال ابتلا به سرطان مری بیشتر میشود. الکل خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی را بیش از خطر ابتلا به آدنوکارسینوما افزایش میدهد. سیگار کشیدن همراه با نوشیدن الکل خطر ابتلا به نوع سلول سنگفرشی سرطان مری را بسیار بیشتر از استفاده از هر کدام به تنهایی افزایش میدهد.
بیماری ریفلاکس معده به مری: معده به طور معمول اسید و آنزیمهای قوی را برای کمک به هضم غذا تولید میکند. در برخی افراد، اسید میتواند از معده به سمت پایین مری خارج شود. اصطلاح پزشکی برای این بیماری ریفلاکس معده به مری (gastroesophageal reflux disease یا GERD) یا فقط رفلاکس است. در بسیاری از افراد، رفلاکس علائمی مانند سوزش سر دل یا درد ایجاد میکند که به نظر میرسد از وسط قفسه سینه میآید. با این حال، در برخی، رفلاکس اصلاً هیچ علامتی ایجاد نمیکند.
خطر ابتلا به آدنوکارسینوم مری در افراد مبتلا به GERD کمی بیشتر است. به نظر میرسد این خطر در افرادی که علائم مکرر دارند بیشتر باشد. اما GERD بسیار شایع است و اکثر افرادی که به آن مبتلا هستند به سرطان مری مبتلا نمیشوند. GERD همچنین میتواند باعث بروز مری بارت شود (که در زیر به آن پرداخته شده است) که با خطر بیشتری مرتبط است.
مری بارت: اگر رفلاکس اسید معده به قسمت تحتانی مری برای مدت طولانی ادامه یابد، میتواند به پوشش داخلی مری آسیب برساند. این حالت باعث میشود که سلولهای سنگفرشی که به طور معمول مری را میپوشانند با سلولهای غده ای جایگزین شوند. این سلولهای غددی معمولاً شبیه سلولهایی هستند که معده و روده کوچک را پوشانده اند و در برابر اسید معده مقاومت بیشتری دارند. این بیماری به نام مری بارت (یا Barrett) شناخته میشود. هر چه فرد برای مدت طولانیتر رفلاکس داشته باشد، احتمال ابتلا به مری بارت بیشتر میشود. اکثر افراد مبتلا به مری بارت علائم سوزش سر دل را داشته اند اما بسیاری از آنها اصلاً هیچ علامتی ندارند. افراد مبتلا به مری بارت نسبت به افراد بدون این بیماری در معرض خطر ابتلا به آدنوکارسینوم مری هستند. با این حال، اکثر افراد مبتلا به مری بارت به سرطان مری مبتلا نمیشوند. سلولهای غدهای در مری بارت میتوانند در طول زمان غیر طبیعی تر شوند. این حالت میتواند منجر به دیسپلازی (dysplasia) که یک وضعیت پیش سرطانی است منجر شود. دیسپلازی بر اساس میزان غیر طبیعی بودن سلولها در زیر میکروسکوپ درجه بندی میشود. دیسپلازی درجه پایین بیشتر شبیه سلولهای طبیعی است، در حالی که دیسپلازی درجه بالا غیر طبیعی تر است. دیسپلازی درجه بالا با بالاترین خطر ابتلا به سرطان مرتبط است.
چاقی: فرادی که اضافه وزن دارند یا چاق (اضافه وزن بسیار) هستند، شانس بیشتری را برای ابتلا به آدنوکارسینوم مری دارند. این امر تا حدی با این واقعیت توضیح داده میشود که افرادی که چاق هستند بیشتر در معرض رفلاکس معده میباشند.
رژیم غذایی: برخی مواد در رژیم غذایی ممکن است خطر سرطان مری را افزایش دهند. به عنوان مثال، پیشنهاداتی وجود دارد که هنوز به خوبی ثابت نشده است، مبنی بر اینکه رژیم غذایی سرشار از گوشت فرآوری شده ممکن است شانس ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد. این امر ممکن است به توضیح میزان بالای این سرطان در نقاط خاصی از جهان کمک کند. از سوی دیگر، رژیم غذایی سرشار از میوهها و سبزیجات احتمالاً خطر ابتلا به سرطان مری را کاهش میدهد. دلایل دقیق این امر مشخص نیست اما میوهها و سبزیجات دارای تعدادی ویتامین و مواد معدنی هستند که ممکن است به پیشگیری از سرطان کمک کنند.
نوشیدن مکرر مایعات بسیار داغ (درجه حرارت 149 درجه فارنهایت یا 65 درجه سانتیگراد – بسیار گرمتر از یک فنجان قهوه معمولی) ممکن است خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد. این امر ممکن است نتیجه آسیب طولانی مدت به سلولهای پوشش دهنده مری از مایعات داغ باشد.
فعالیت بدنی: افرادی که فعالیت بدنی منظمی دارند ممکن است کمتر در معرض خطر ابتلا به آدنوکارسینوم مری باشند.
آشالازی (Achalasia): در این حالت عضله انتهای تحتانی مری (اسفنکتر تحتانی مری) به درستی شل نمیشود. غذا و مایعاتی که بلعیده میشوند در عبور از معده مشکل دارند و تمایل دارند در قسمت تحتانی مری جمع شوند که به مرور زمان باعث کشیده و گشاد شدن این قسمت میشود. سلولهای پوشاننده مری در آن ناحیه ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض مواد غذایی برای مدت طولانیتر از زمان عادی تحریک شوند. افراد مبتلا به آشالازی در معرض خطر ابتلا به سرطان مری هستند که چندین برابر حد طبیعی است. به طور متوسط، سرطانها حدود 15 تا 20 سال پس از شروع آشالازی یافت میشوند.
تایلوزیس (Tylosis): این یک بیماری نادر و ارثی است که باعث رشد اضافی لایه بالایی پوست در کف دستها و کف پا میشود. افراد مبتلا به این بیماری همچنین رشدهای کوچکی (پاپیلوم) در مری خود ایجاد میکنند و خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی مری در آنها بسیار بالاست. افراد مبتلا به تایلوزیس باید به دقت تحت نظر باشند تا سرطان مری را در مراحل اولیه پیدا کنند. اغلب این امر مستلزم نظارت منظم با آندوسکوپی فوقانی است (توضیح داده شده در آزمایشات سرطان مری).
سندرم پلامر-وینسون (Plummer-Vinson syndrome): افراد مبتلا به این سندرم نادر (که به آن سندرم پاترسون-کلی یا Paterson-Kelly syndrome نیز گفته میشود) دارای تارهایی در قسمت فوقانی مری هستند که معمولاً همراه با کم خونی (تعداد کم گلبولهای قرمز خون) به دلیل وجود سطوح پایین آهن، التهاب زبان (گلوسیت یا glossitis)، ناخنهای شکننده و گاهی داشتن طحال بزرگ است.
تار (web) یک قطعه نازک از بافت است که از پوشش داخلی مری خارج شده و باعث باریک شدن ناحیه میشود. اکثر تارهای مری هیچ مشکلی ایجاد نمیکنند اما بزرگترها میتوانند باعث گیر کردن غذا در مری شوند که میتواند منجر به مشکلات بلع و تحریک مزمن در آن ناحیه ناشی از غذای گیر کرده شود. حدود 1 نفر از هر 10 نفر مبتلا به این سندرم در نهایت به سرطان سلول سنگفرشی مری یا سرطان در قسمت پایین گلو (هیپوفارنکس یا hypopharynx) مبتلا میشوند.
آسیب به مری:
Lye یک ماده شیمیایی است که در پاک کنندههای صنعتی و خانگی قوی مانند پاک کنندههای فاضلاب یافت میشود. Lye یک عامل خورنده است که میتواند سلولها را بسوزاند و از بین ببرد. نوشیدن تصادفی پاک کننده حاوی Lye میتواند باعث سوختگی شدید شیمیایی در مری شود. با بهبود جراحت، بافت اسکار میتواند باعث شود ناحیه ای از مری بسیار باریک شود (به نام stricture). افراد مبتلا به این تنگیها خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی مری را افزایش میدهند که اغلب سالها (حتی دههها) بعد رخ میدهد.
سابقه برخی سرطانهای دیگر: افرادی که سرطانهای دیگری مانند سرطان ریه، سرطان دهان و سرطان گلو داشته اند، در معرض خطر بالایی برای ابتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی مری نیز هستند. این امر ممکن است به این دلیل باشد که این سرطانها میتوانند در اثر سیگار کشیدن نیز ایجاد شوند.
عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV یا Human papilloma virus): HPV گروهی از بیش از 100 ویروس مرتبط است. آنها را ویروس پاپیلوما مینامند زیرا برخی از آنها باعث ایجاد نوعی رشد به نام پاپیلوما (یا زگیل) میشوند. عفونت با انواع خاصی از HPV با تعدادی از سرطانها از جمله سرطان گلو، سرطان مقعد و سرطان دهانه رحم مرتبط است. علائم عفونت HPV در بیش از یک سوم سرطانهای مری از بیماران در بخشهایی از آسیا و آفریقای جنوبی یافت شده است. اما نشانههایی از عفونت HPV در سرطانهای مری از بیماران در مناطق دیگر، از جمله ایالات متحده، یافت نشده است. HPV یک علت نادر برای سرطان مری است.
آیا میتوان از سرطان مری پیشگیری کرد؟
نمی توان از همه سرطانهای مری پیشگیری کرد اما با اجتناب از برخی عوامل خطرزا میتوان خطر ابتلا به این بیماری را تا حد زیادی کاهش داد.
• از مصرف دخانیات و الکل خودداری کنید:
در ایالات متحده، مهم ترین عوامل خطرزای سبک زندگی برای سرطان مری، استفاده از تنباکو و الکل است. هر یک از این عوامل به تنهایی خطر ابتلا به سرطان مری را چندین برابر افزایش میدهد و در صورت ترکیب شدن این خطر حتی بیشتر نیز میشود. اجتناب از دخانیات و الکل یکی از بهترین راهها برای محدود کردن خطر ابتلا به سرطان مری است.
• مراقب رژیم غذایی، وزن بدن و فعالیت بدنی خود باشید:
پیروی از یک الگوی غذایی سالم و حفظ وزن سالم نیز مهم است. رژیم غذایی سرشار از میوهها و سبزیجات ممکن است به کاهش خطر ابتلا به سرطان مری کمک کند. چاقی با سرطان مری، به ویژه نوع آدنوکارسینوما مرتبط است، بنابراین حفظ وزن سالم نیز ممکن است به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند. فعالیت بدنی نیز ممکن است خطر ابتلا به سرطان مری را کاهش دهد.
• رفلاکس یا مری بارت را درمان کنید:
درمان افراد مبتلا به ریفلاکس ممکن است به پیشگیری از ابتلا به مری بارت و سرطان مری کمک کند. اغلب، رفلاکس با تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی (به عنوان مثال، کاهش وزن برای افراد دارای اضافه وزن) و همچنین داروهایی به نام مسدود کنندههای H2 یا مهار کنندههای پمپ پروتون (PPIs یا proton pump inhibitors) درمان میشود. اگر رفلاکس با رژیم غذایی، تغییر شیوه زندگی و داروها کنترل نشود، جراحی نیز ممکن است گزینه ای برای درمان رفلاکس باشد.
افرادی که در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان مری هستند، مانند کسانی که مری بارت دارند، اغلب توسط پزشکان با آندوسکوپی به دقت تحت نظر قرار میگیرند تا علائم غیر طبیعی شدن سلولهای پوششی مری را بررسی کنند. (مبحث آیا سرطان مری زود تشخیص داده میشود؟ را مطالعه کنید) اگر دیسپلازی (یک وضعیت پیش سرطانی) یافت شود، پزشک ممکن است درمانهایی را برای جلوگیری از تبدیل آن به سرطان مری توصیه کند.
برای کسانی که مری بارت دارند، درمان روزانه با PPI ممکن است خطر ایجاد تغییرات سلولی (دیسپلازی) را کاهش دهد که میتواند به سرطان تبدیل شود. اگر سوزش سر دل (یا ریفلاکس) مزمن دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. درمان اغلب میتواند علائم را بهبود بخشد و ممکن است از مشکلات بعدی جلوگیری کند. برخی از مطالعات نشان داده اند که خطر ابتلا به سرطان مری در افراد مبتلا به مری بارت که آسپرین یا سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن مصرف میکنند، کمتر است. با این حال، مصرف روزانه این داروها میتواند منجر به مشکلاتی مانند آسیب کلیه و خونریزی در معده شود. به همین دلیل، اکثر پزشکان توصیه نمیکنند که افراد برای پیشگیری از سرطان مری از NSAID استفاده کنند. اگر به فکر مصرف منظم NSAID هستید، ابتدا در مورد فواید و خطرات احتمالی آن با پزشک خود صحبت کنید.
آیا سرطان مری زود تشخیص داده میشود؟
غربالگری فرآیند جستجوی سرطان یا پیش سرطان در افرادی است که هیچ علامتی از بیماری ندارند. در ایالات متحده، غربالگری عموم مردم از نظر سرطان مری در حال حاضر توسط هیچ سازمان حرفه ای توصیه نمیشود. این امر به این دلیل است که هیچ آزمایش غربالگری نشان داده نشده است که خطر مرگ ناشی از سرطان مری را در افرادی که در معرض خطر متوسط ابتلا هستند کاهش دهد. با این حال، افرادی که در معرض خطر بالای سرطان مری هستند، مانند کسانی که مری بارت دارند، اغلب به دقت تحت نظر هستند تا سرطانهای اولیه و پیش سرطانی در آنها یافت شوند.
آزمایش افراد در معرض خطر مری بارت:
بسیاری از کارشناسان توصیه میکنند که افرادی که در معرض خطر بالای سرطان مری هستند، مانند کسانی که مری بارت دارند، به طور منظم آندوسکوپی فوقانی را انجام دهند. برای این آزمایش، پزشک از طریق یک لوله نورانی انعطاف پذیر به نام آندوسکوپ (endoscope)، به داخل مری نگاه میکند. (به مبحث آزمایشهای سرطان مری مراجعه کنید.) پزشک ممکن است نمونههای کوچکی از بافت (بیوپسی یا biopsy) را از ناحیه غیر طبیعی خارج کند تا بتوان آنها را از نظر دیسپلازی (سلولهای پیش سرطانی) یا سلولهای سرطانی بررسی کرد. پزشکان مطمئن نیستند که هر چند وقت یکبار آزمایش باید تکرار شود اما اکثر آنها توصیه میکنند در صورت یافتن نواحی دیسپلازی، آزمایش را به تعداد بیشتر انجام دهند. در صورت وجود دیسپلازی درجه بالا (سلولها بسیار غیر طبیعی به نظر میرسند) این آزمایش حتی بیشتر نیز تکرار میشود. اگر ناحیه بارت بزرگ باشد و یا دیسپلازی با درجه بالا وجود داشته باشد، ممکن است درمان ناحیه غیر طبیعی توصیه شود زیرا این خطر بالاست که آدنوکارسینوم یا قبلاً وجود داشته باشد (اما پیدا نشده است) یا ظرف چند سال ایجاد شود. گزینههای درمانی برای دیسپلازی درجه بالا ممکن است شامل جراحی برای برداشتن بخشی از مری با ناحیه غیر طبیعی، برداشتن مخاط آندوسکوپی (EMR یا endoscopic mucosal resection)، درمان فوتودینامیک (photodynamic therapy یا PDT) یا فرسایش رادیوفرکوئنسی (RFA یا radiofrequency ablation) باشد. (به مبحث درمانهای آندوسکوپی برای سرطان مری مراجعه کنید.) چشم انداز این بیماران پس از درمان نسبتاً خوب است.
مراحل سرطان مری:
پس از تشخیص سرطان مری، پزشکان سعی میکنند بفهمند که آیا سرطان مری گسترش یافته است یا خیر و اگر چنین است، این گسترش تا کجا ادامه یافته است. این فرآیند مرحله بندی (staging) نامیده میشود. مرحله سرطان، میزان سرطان در بدن را توصیف میکند. این امر به تعیین اینکه سرطان چقدر جدی است و بهترین روش درمان آن کمک میکند. پزشکان همچنین هنگام صحبت در مورد آمار بقا (زنده مانی بیماران) از مرحله سرطان استفاده میکنند. مراحل اولیه سرطان مری مرحله 0 (دیسپلازی درجه بالا) نامیده میشود. سپس از مرحله I (1) تا IV (4) متغیر است. به عنوان یک قاعده، هرچه این عدد کمتر باشد، سرطان کمتر گسترش یافته است. تعداد بالاتر، مانند مرحله IV، به معنای گسترش بیشتر سرطان است. در یک مرحله، حرف قبل به معنای مرحله پایین تر است. اگرچه تجربه سرطان در هر فرد منحصر به فرد است اما سرطانهایی که مراحل مشابهی دارند، چشم انداز مشابهی نیز دارند و اغلب به روش مشابهی نیز درمان میشوند. بیشتر سرطانهای مری از درونی ترین پوشش مری (اپیتلیوم یا epithelium) شروع میشوند و سپس در طول زمان به لایههای عمیق تر رشد میکنند.
مرحله چگونه تعیین میشود؟
سیستم مرحله بندی که اغلب برای سرطان مری استفاده میشود، سیستم TNM کمیته مشترک آمریکایی سرطان (AJCC) است که بر اساس 3 اطلاعات کلیدی است:
• وسعت (اندازه) تومور (T): سرطان تا چه اندازه در دیواره مری رشد کرده است؟ آیا سرطان به ساختارها یا اندامهای مجاور رسیده است؟
• گسترش به غدد لنفاوی مجاور (N): آیا سرطان به غدد لنفاوی مجاور سرایت کرده است؟
• گسترش (متاستاز یا metastasis) به نقاط دور دست (M): آیا سرطان به غدد لنفاوی دور یا اندامهای دور مانند ریهها یا کبد گسترش یافته است؟
اعداد یا حروف بعد از T، N و M جزئیات بیشتری در مورد هر یک از این عوامل ارائه میدهند. اعداد بالاتر به معنای پیشرفته تر بودن سرطان است. هنگامی که دسته بندیهای T، N و M یک فرد مشخص شد، این اطلاعات در فرآیندی به نام گروه بندی مرحله ای (stage grouping) با یکدیگر ترکیب میشوند تا یک مرحله کلی را تعیین کنند.
سیستمهای مرحله بندی برای سرطان مری:
از آن جایی که سرطان مری را میتوان به روشهای مختلف درمان کرد، سیستمهای مرحله بندی متفاوتی برای هر موقعیت ایجاد شده است:
• مرحله پاتولوژیک (Pathological stage، که مرحله جراحی یا surgical stage نیز نامیده میشود): اگر ابتدا جراحی انجام شود، مرحله پاتولوژیک با بررسی بافت برداشته شده در حین عمل تعیین میشود. این رایج ترین سیستم مورد استفاده است.
• مرحله بالینی (Clinical stage): اگر جراحی امکان پذیر نباشد یا بعد از انجام سایر روشهای درمانی انجام شود، مرحله بالینی بر اساس نتایج معاینه فیزیکی، بیوپسی و آزمایشهای تصویر برداری تعیین میشود. مرحله بالینی برای کمک به برنامه ریزی روند درمان استفاده خواهد شد اما ممکن است چشم انداز را به دقت مرحله پاتولوژیک پیش بینی نکند. این امر به این دلیل است که گاهی سرطان بیشتر از تخمینهای مرحله بالینی گسترش یافته است.
• مرحله بعد از نئوادجوانت (Postneoadjuvant stage): اگر قبل از جراحی شیمی درمانی یا پرتو درمانی داده شود (به این روش درمان نئوادجوانت گفته میشود)، پس از جراحی یک مرحله پس از نئوادجوانت جداگانه تعیین میشود.
اگر سرطان شما از نظر بالینی مرحله بندی شده است یا اگر درمان نئوادجوانت داشته اید، بهتر است در مورد مرحله خاص خود برای آن موقعیتها با پزشک خود صحبت کنید.
درجه سرطان:
یکی دیگر از عواملی که میتواند بر روند درمان و دیدگاه شما تأثیر بگذارد درجه سرطان شما است. درجه نشان میدهد که وقتی سرطان از طریق میکروسکوپ دیده میشود، چقدر شبیه بافت طبیعی به نظر میرسد.
مقیاس مورد استفاده برای درجه بندی سرطانهای مری از 1 تا 3 است.
* GX: نمره قابل ارزیابی نیست. (نمره مشخص نیست).
* درجه 1 (G1: تمایز خوب؛ درجه پایین): به این معنی است که سلولهای سرطانی بیشتر شبیه سلولهای مری طبیعی هستند.
* درجه 3 (G3: تمایز ضعیف، تمایز نیافته، درجه بالا): به این معنی است که سلولهای سرطانی بسیار غیر طبیعی به نظر میرسند.
* نمرات 2 (G2: با تمایز نسبی؛ متوسط): بین درجه 1 و درجه 3 قرار میگیرد.
سرطانهای با درجه پایین نسبت به سرطانهای با درجه پایین، آهستهتر رشد و گسترش مییابند. اغلب اوقات، چشم انداز برای سرطانهای با درجه پایین بهتر از سرطانهای درجه بالا در همان مرحله است.
* محل: همچنین برخی از مراحل اولیه کارسینوم سلول سنگفرشی محل قرارگیری تومور در مری را در نظر میگیرند. بر اساس جایی که وسط تومور قرار دارد، محل به صورت فوقانی، میانی یا پایینی تعیین میشود.
شرح مرحله سرطان مری:
مهم است بدانید که مرحله بندی سرطان مری میتواند پیچیده باشد. اگر در مورد مرحله سرطان یا معنی آن سؤالی دارید، لطفاً از پزشک خود بخواهید که آن را به گونه ای که شما درک میکنید برای شما توضیح دهد.
سرطان قابل برداشت در مقابل سرطان غیر قابل برداشت:
سیستم مرحله بندی AJCC خلاصه ای دقیق از میزان گسترش سرطان مری ارائه میدهد. اما برای اهداف درمانی، پزشکان اغلب بیشتر نگران این هستند که آیا سرطان را میتوان به طور کامل با جراحی برداشت (رزکسیون یا resected). اگر بر اساس محل قرارگیری سرطان و میزان گسترش آن، بتوان آن را به طور کامل با جراحی برداشت، به طور بالقوه قابل برداشت (potentially resectable) تلقی میشود. اگر سرطان بیش از حد گسترش یافته باشد که به طور کامل برداشته شود، غیر قابل برداشت (unresectable) تلقی میشود. به عنوان یک قاعده کلی، سرطانهای مری مرحله 0، I و II به طور بالقوه قابل برداشتن هستند. اکثر سرطانهای مرحله III به طور بالقوه قابل برداشت هستند، حتی زمانی که به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته باشند، تا زمانی که سرطان به نای، آئورت (رگ خونی بزرگی که از قلب میآید)، ستون فقرات یا سایر سازههای مهم نزدیک رشد نکرده باشد. متأسفانه، بسیاری از افرادی که سرطان آنها به طور بالقوه قابل برداشت است، ممکن است نتوانند برای برداشتن سرطان خود عمل جراحی انجام دهند زیرا به اندازه کافی سالم نیستند.
اگر سرطان مری موضعی دارید، اغلب توصیه میشود که مورد شما در یک جلسه چندگانه مورد بحث قرار گیرد. در این جلسه اطلاعات پزشکی شما در یک زمان با پزشکانی از تخصصهای مختلف (به عنوان مثال انکولوژی پزشکی، آسیب شناسی، جراحی، پرتو انکولوژی) بررسی میشود که به صورت گروهی برنامه درمانی را برای شما برنامه ریزی میکنند. سرطانهایی که به ساختارهای مجاور رشد کرده اند یا به غدد لنفاوی دورتر یا به سایر اندامها گسترش یافته اند غیر قابل برداشت تلقی میشوند، بنابراین درمانهای غیر از جراحی معمولاً بهترین گزینه هستند.
میزان بقا (Survival Rates) برای سرطان مری:
میزان بقا میتواند به شما ایده دهد که چند درصد از افراد مبتلا به همان نوع و مرحله سرطان در مدت معینی (معمولاً 5 سال) پس از تشخیص هنوز زنده هستند. آنها نمیتوانند به شما بگویند که چقدر زنده خواهید ماند اما ممکن است به شما کمک کنند تا درک بهتری از احتمال موفقیت روند درمان خود داشته باشید. به خاطر داشته باشید که میزان بقا عددی تخمینی است و اغلب بر اساس نتایج قبلی تعداد زیادی از افرادی است که سرطان خاصی داشتند اما آنها نمیتوانند پیش بینی کنند که در مورد فرد خاصی چه اتفاقی خواهد افتاد. این آمار میتواند گیج کننده باشد و ممکن است شما را به پرسیدن سوالات بیشتری سوق دهد. پزشک شما با وضعیت شما آشناست. بپرسید چگونه این اعداد ممکن است برای شما اعمال شوند.
نرخ بقای نسبی 5 ساله (5-year relative survival rate) چیست؟
نرخ بقای نسبی، افراد دارای همان مرحله سرطان مری را با افراد موجود در کل جمعیت مقایسه میکند. به عنوان مثال، اگر نرخ بقای نسبی 5 ساله برای مرحله خاصی از سرطان مری 60 درصد باشد، به این معنی است که احتمال زنده ماندن افرادی که به آن سرطان مبتلا هستند برای 5 سال آینده پس از تشخیص، نسبت به افرادی که آن سرطان را ندارند به طور متوسط حدود 60 درصد است.
این اعداد از کجا میآیند؟
انجمن سرطان آمریکا به اطلاعات پایگاه داده SEER که توسط موسسه ملی سرطان (National Cancer Institute یا NCI) نگهداری میشود، برای ارائه آمار بقای انواع مختلف سرطان متکی است. پایگاه داده SEER نرخ بقای نسبی 5 ساله سرطان مری در ایالات متحده را بر اساس میزان گسترش سرطان دنبال میکند. با این حال پایگاه داده SEER سرطانها را بر اساس مراحل AJCC TNM (مرحله 1، مرحله 2، مرحله 3 و غیره) گروه بندی نمیکند. در عوض، سرطانها را به مراحل موضعی، منطقه ای و دور دسته بندی میکند:
• موضعی (Localized): به این معنی است که سرطان فقط در مری در حال رشد است.
• منطقه ای (Regional): به این معنی است که سرطان به غدد لنفاوی یا بافتهای مجاور گسترش یافته است.
• دور (Distant): به این معنی است که سرطان به اندامها یا غدد لنفاوی دور از تومور اصلی گسترش یافته است.
نرخ بقای نسبی 5 ساله برای سرطان مری:
این اعداد بر أساس اطلاعات افرادی است که بین سالهای 2011 تا 2017 به سرطان مری مبتلا شده اند. این میزان بقا، کارسینوم سلول سنگفرشی را از آدنوکارسینوم جدا نمیکند، اگرچه تصور میشود که افراد مبتلا به آدنوکارسینوم به طور کلی پیش آگهی (چشم انداز) کمی بهتری دارند.
درک اعداد:
• افرادی که اکنون مبتلا به سرطان مری تشخیص داده میشوند، ممکن است چشم انداز بهتری نسبت به این اعداد داشته باشند. روشهای درمانی با گذشت زمان بهبود مییابند و این اعداد بر اساس اطلاعات افرادی است که حداقل پنج سال زودتر تشخیص داده شده و درمان شده اند.
• این اعداد فقط برای مرحله سرطان در هنگام اولین تشخیص صدق میکنند. اگر سرطان رشد کند، گسترش یابد یا پس از درمان دوباره عود کند، بعداً اعمال نمیشوند.
• این اعداد همه چیز را در نظر نمیگیرند. میزان بقا بر اساس میزان گسترش سرطان گروه بندی میشود اما سن شما، سلامت کلی، میزان واکنش سرطان به درمان و سایر عوامل نیز بر دیدگاه شما تأثیر میگذارند.
و در آخر:
در این قسمت توضیحاتی آموزنده در مورد سرطان مری یا (Esophagus Cancer) گذاشته شد. در آینده مطالب بیشتری را در اختیار شما قرار خواهیم داد، با آرزوی بهترینها برای شما خواننده محترم.
منابع:
مترجم: فاطمه فریادرس
دیدگاه خود را بنویسید